Ik kom voortdurend rokers tegen die eigenlijk willen stoppen. Het voornemen heeft zich ergens in hun achterhoofd genesteld en gedraagt zich behoorlijk onrustig. Het is ongemakkelijk om in de buurt te hebben.
Je zou denken dat ze vinden dat het hen teveel geld kost. Of dat ze denken aan hun gezondheid, of het voorbeeld dat ze geven aan de kinderen.
Maar eigenlijk ligt er nog iets anders onder vuur: hun gevoel van zelfwaarde.
Heel wat rokers vinden afhankelijk zijn vernederend. Die sigaret vastnemen, terwijl ze hem eigenlijk niet meer willen roken. Ernaar verlangen, terwijl je weet dat het vergif is.
Vaak komen mensen tot de conclusie: dit wringt met wie ik ben en waar ik voor sta. Ik wil weten hoe mijn leven eruit ziet zonder sigaret.
Dus stel je als roker eens de volgende vraag:
Stel je voor dat je morgen stopt. En blijft stoppen. En je maakt een sprong in de tijd tot je 90 jaar wordt. Wat zal er dan allemaal veranderd zijn in je herwonnen, rookvrije leven? Wat betekent het voor je gezondheid? Zal je je rustiger voelen zonder die terugkerende drang? Welke bewegingsvrijheid behoud je, welke mogelijkheden? Wat zou het over jou zeggen, wanneer je je leven rookvrij kan verder zetten?
Een dwingeland als huisgenoot
Natuurlijk staan er ook zaken in de weg. Gaandeweg lijkt die sigaret zich in je leven te hebben genesteld. Een beetje alsof je een tijgerwelpje in huis hebt gehaald. Schattig. Innemend. Kruipt mee in de zetel wanneer je TV kijkt. Af en toe zet het zijn klauwen in je gordijnen, maar dan geef je het snel een stukje biefstuk.
Het welpje groeit en blijkt soms ook een dwingeland. Elke keer wanneer het lastig doet, is het gelukkig rustig te krijgen met die biefstuk. Tot je op een dag merkt dat je zetel is ingepikt door een arrogante tijger, die maar ‘miauw’ hoeft te zeggen om zijn zin te krijgen. Hij moest maar eens kwaad worden… Je frigo zit intussen vol met dure biefstuk. En je kan de gedachte niet onderdrukken ‘wat als ik eens zonder biefstuk val…’
Je tijger blijven voeden draagt bij aan het probleem. Je lijkt er rustiger door te worden, maar de oorzaak van je onrust wordt niet weggenomen.
Er is maar één optie: uithongeren.
Je tijger zal slijmen en excuses verzinnen om je aan het roken te krijgen. Hij zal grommen en brullen.
Maar elke dag wordt hij zwakker, en jij sterker.
Tot je een klein zagend poesje overhoudt, dat af en toe nog eens van zich laat horen. En jij je keuzevrijheid teruggewonnen hebt.
Het toelaten van de goesting
Je kan op verschillende manieren met je humeurige en manipulatieve tijger omgaan. En hier kan mindfulness helpen: zou het je lukken om een tijdje te gaan zitten terwijl je zin hebt in een sigaret?
Kijk of je nieuwsgierig kan zijn naar hoe de goesting komt spelen met je hoofd en lijf. Kan je de tijger uit nodigen om naast je te komen zitten ? Want de goesting is een goed teken. Het toont dat je iets nieuws aan het leren bent. Je rookt je ontwenning niet wèg, maar leert je lichaam dat goesting ook voorbij gaat wanneer je niet rookt.
Adem, en kijk. Probeer het wringen en vechten met de goesting te laten zakken. Welke trukken gebruikt hij om je onder de duim te houden? Geeft hij je excuses om te geloven? Zijn er zenuwen? Onrustige handen, of een verlangen naar het gevoel van inhaleren? Geef jezelf ademruimte, en blijf observeren.
Blijf met je aandacht in dit moment. Je tijger vergroot de goesting uit, dikt ze aan. Nooit meer roken klinkt overweldigend. Breng je focus op nu -enkel nu- niet roken. Over een kwartier zie je wel weer verder.
Welke automatismen hangen er vast aan goesting in een sigaret? Steek je er eentje op achter de computer, zonder nadenken? Heb je een rookritueeltje? Kijk of je kan vertragen, ze kan bestuderen. Beslis zelf of je een sigaret opsteekt.
Welke spelregels hebben jullie samen opgebouwd over roken? Is het iets “dat je nodig hebt”? Denk je dat het je “rustig” maakt, wanneer je je ontwenning blijft wegroken? Lijkt het troost, beloning of pauze te geven? Wat zegt het over jou dat je rookt en dat je tot nu toe niet gestopt bleef?
Werken deze spelregels nog steeds voor jou?
Keuzevrijheid
Het lijkt een harde vraag: op welke manier is roken een automatisme geworden dat jou de keuzevrijheid ontneemt? Dat je tegenhoudt om flexibeler om te gaan met moeilijkheden. Anders gesteld: welke zaken leer je niet, doordat je rookt?
- Verhindert het jou om op een andere manier met spanning te leren omgaan?
- En hoe kan je pauze nemen op een manier die ècht zorgzaam is voor jezelf?
- Is een sigaret roken de manier om ‘tijd voor jezelf te nemen’ die je aan je kinderen zou aanraden?
Is roken een gewoonte die je tegenhoudt om respectvol met jezelf om te gaan? Een patroon dat je vrijheid en groeimogelijkheden beknot?
Indien het antwoord ‘ja’ is: ben je bereid om iets nieuw te doen en de goesting uit te zitten, als een griep? Want als je je sigaret loslaat, heb je je handen vrij voor iets nieuw.
Dit nieuwe, dat kan je gerust bekijken als een leerproces. Je oefent in het niet-roken. Je leert situatie per situatie nieuwe gewoonten opbouwen. Goesting hebben hoort daarbij. Eens uitglijden kan. Het is het opstaan dat telt. Voor een examen ben je geslaagd wanneer je vijftig procent juist hebt. Je rookstop is pas af wanneer je honderd procent hebt behaald. Geef jezelf dus de ruimte om te experimenteren met alternatieve gewoonten. Leer uit een tegenslag, zodat je het de volgende keer anders aanpakt. Het belangrijkste is om blijven door te zetten tot je 80, 90, 99…100 procent rookvrij bent.
Commitment isn’t about being perfect, always following through, or never going astray. Commitment means that when you inevitably stumble or get off track, you pick yourself up, find your bearings and carry on in the most meaningful direction possible. – Russ Harris
Deze blog werd geschreven door Hilde Christiaens. Hilde is klinisch psycholoog en ACT-therapeut. Daarnaast schoolde ze zich bij in de psychodiagnostiek en de tabakologie. Hilde is ACT trainer en verzorgt voor Allegre de ACT-cursussen van Sint-Truiden en Leuven. Verder is ze werkzaam in de groepspraktijk Ready2Improve.