“Onze hulpverleners zijn geëngageerde mensen”, was de bijdrage gisteravond van Minister Vandeurzen in het debat bij #vangilsengasten naar aanleiding van het overlijden van Jordy Brouillard.
Dat is zo. Dat is zeker zo! Ik wil niet de hulpverlener zijn die 15 jaar van zijn ziel gestoken heeft in deze jongen waarbij het dan zo vreselijk afloopt.
EN…
Het gaat niet over deze specifieke instelling of hun team van hulpverleners, toch?! Het gaat over het feit dat we tekort hebben geschoten: als hulpverlening in het algemeen, als opleiders van onze hulpverleners, als maatschappij. @Pascale Naessens had uiteraard een punt: deze situatie is zodanig complex dat zoeken wie schuld heeft, geen zin heeft. Desalniettemin mag gezegd worden, wat staat in de waardevolle brief van de hulpverlener ( http://www.standaard.be/cnt/dmf20160904_02453151 ): wij hebben gefaald en we zijn voor vele gezinnen nog aan het falen. Net zoals we onze kinderen leren om zich te excuseren wanneer ze tekort geschoten hebben, is dat iets wat wij als volwassenen ook moeten kunnen doen. En dat miste ik gisteravond toch wel wat.
EN…
‘Sorry’ is niet genoeg. We hebben, zoals Minister Vandeurzen zei, nog heel wat werk voor de boeg!
De metafoor die ik hier wil gebruiken, is misschien simplistisch of kort door de bocht, maar toch… Als een bedrijf 15 jaar personeel, middelen en infrastructuur zou steken in een project met deze uitkomst dan is het, op zijn zachtst gezegd, niet goed bezig. Het zou uiterst vreemd zijn om te blijven doen wat je doet als blijkt dat de resultaten er niet naar zijn. Dan ga je als ondernemer bijsturen en andere dingen doen. Je gaat niet blijven hetzelfde doen. Dat kan je je gewoon niet permitteren. Je gaat evalueren waar je omzet van groeit en waar je omzet van keldert. In hulpverlening is het broodnodig om te evalueren: wat zijn we aan het doen en wat doet de cliënt ermee? Kan hij er wat mee? Groeit hij erdoor? Hoe krijgen we de cliënt zover dat hij op lange termijn geen hulp meer nodig heeft? Wat moet hij daarvoor kunnen op emotioneel, sociaal, psychologisch, financieel vlak?
“Leren we mensen die al jaren lang door hulpverleners omringd zijn om van zichzelf en anderen te houden, leren dromen en vasthouden aan een toekomst, leren focussen op wat voor hen écht belangrijk is i.p.v. zich te laten overspoelen door pijn, leren te blijven rechtstaan of op te staan bij tegenslagen?”
Absoluut, mhr de minister, onze hulpverleners zijn zéér gedreven! They are my favourite kind of people! Maar welke tools krijgen zij écht in handen om hun cliënten vaardigheden aan te leren om hen wezenlijk en effectief te helpen groeien als individu, als systeem?
Menig gezinnen zijn op zoveel domeinen zo diep geraakt dat ze jarenlang begeleid worden door meer dan 5, 6 diensten. De kostprijs hiervan is immens. Mijn hoofd maakt daarbij de gekke gedachte: wat als we, bij een aantal van die cliënten die al jaar en dag begeleid worden, gratis woongelegenheid zouden geven samen met de centen die we nu in lonen en investeringen steken van die hulpverlening. Misschien zouden we bij een aantal onder hen gewoon op hetzelfde uitkomen of misschien zelfs…?
Nogmaals: ik wil hier niet kritisch zijn naar de hulpverleners, die al te gemakkelijk onder vuur komen te liggen. Maar naar de bagage die ze maar mee krijgen, zowel op school als tijdens vormingsinitiatieven op het werk. Ik herinner me nog de telefoons die wij, pas afgestudeerde maatschappelijk assistenten, naar elkaar deden. Mensen kwamen tot bij ons, jonge twintigers, met de grootste problemen en niemand die zich afvroeg of wij dat echt konden. We hadden ons diploma gehaald, waarmee we veel wisten van vanalles maar van niets echt veel wisten. Maar niemand vroeg zich dat af. Men liet ons gewoon maar werken want we hadden een (goed) diploma.
Het gaat niet om kritiek, het gaat om nieuwsgierigheid en leergierigheid: wat zouden we anders kunnen doen voor die gezinnen? Wat zou wel werken en waarom werkt het?
Cliënten zijn het soms zo moe: de bureaucratie, de verslagen die ze over zichzelf te lezen krijgen want anders is het op papier misschien allemaal niet juist of schrijven we iets wat de cliënt niet ok vindt (ik weet het: ik heb het mee helpen in wetten gieten toen ik zelf voor Integrale Jeugdhulp werkte), hun verhaal opnieuw moeten doen en vooral: na heel veel jaren op vele vlakken nog even ver te staan of zelfs nog verder van huis.
En niet alleen cliënten zijn dit dure, niet werkende plaatje moe. Ook de sectoren kreunen hieronder. Van opvoeders wordt verwacht dat ze naar gezinnen thuis gaan om van daaruit mensen te helpen i.p.v. door een kind weg te nemen. Op papier een heilzaam initiatief. Zijn die opvoeders hiervoor echter opgeleid? Zorgt u daar echt voor stevige middelen om die hulpverleners daarin bij te staan en bij te scholen op een degelijke manier?
Niet alleen die cliënten hebben recht op goed opgeleide hulpverleners, maar ook de maatschappij want dit kost ons allemaal ontzettend veel.
Heel wat cliënten die jaren diverse instanties hebben gezien, verschieten wanneer ik met hen een gesprek heb over “wil jij een netwerk rondom jou bouwen en hoe gaan we jou vaardigheden aanleren zodat je die relaties zelf kan aangaan én behouden.” Weinig gesprekken gaan over: “Wat heb jij nodig, wat ontbreekt voor jou om straks op je eigen benen te kunnen functioneren als individu en als systeem? Hoe kunnen we jullie leren om vanuit liefde met elkaar te communiceren i.p.v. vanuit pijn?” Zelden wordt er tijd gemaakt voor hoe mensen zich schamen dat ze in de hulpverlening zitten of hoe hopeloos ze zijn en het leven al heel lang echt niet meer de moeite is.
Het vreselijk einde van Jordy heeft pas nut wanneer we durven kijken naar wat we aan het doen zijn en onszelf uitdagen om beter te worden hierin. Het gaat niet over die instelling of die hulpverleners. Het gaat over de hulpverlening van de meest kwetsbare mensen in onze maatschappij. Financieel, emotioneel, sociaal, familiaal, psychisch, medisch, genetisch erg kwetsbare mensen. Deze mensen hebben nood aan TOP begeleiding (zowel in kennis als in vaardigheden). Zo niet, krijgt de maatschappij deze rekening vroeg of laat opnieuw gepresenteerd. Hetzij door een aaneenschakeling van goed-bedoelde, luisterende, analytische, dure oren (bijzondere jeugdzorg, vlaams fonds, OCMW, CGG, CAW, psychiatrie: een veel voorkomende combinatie), hetzij door criminele feiten of door een verderzetting van hulpverlening over generaties heen.
Er zijn teveel verhalen van mensen die een echte allergie hebben opgelopen voor hulpverleners want: “Ik voel me niet beter, ik ben dat gepraat moe, ik voel me niet begrepen en ik geraak geen stap verder”.
De minister heeft het over het engagement van de hulpverleners. Ik hoop samen met veel mensen op zijn engagement, niet op inzet op het verbeteren van structuren en procedures, maar op inhoud, op kennis en wezenlijke resultaten.
Altijd bereid tot gesprek!
Annick Seys
Ondernemer
Hulpverlener
Opleider
Ex-cliënt van het OCMW, Bijzondere jeugdzorg (residentieel en begeleid zelfstandig wonen), CAW, CGG.