In 2011 vernam ik, op 31-jarige leeftijd, dat ik een autismespectrumstoornis heb. Sindsdien heb ik geleerd hoe dat autistische brein van mij functioneert en hoe het niet functioneert. Ik kreeg steeds meer inzicht in mijn kunnen en mijn niet kunnen, in mijn valkuilen en hoe ik deze kon ontwijken. Telkens wanneer ik ergens in vastliep, bedacht ik een manier om dergelijke onaangename of pijnlijke situaties te vermijden naar de toekomst toe. Ik ontwikkelde een arsenaal aan strategieën om om te gaan met onduidelijkheden, overprikkeling, sociale interacties en vooral met onvoorspelbaarheid. Ik heb leren vragen om duidelijkheid, zonder me hierin te laten leiden door een gevoel van schaamte. Ik heb geleerd waar ik gevoelig op reageer en heb leren anticiperen op overprikkeling door sociaal contact te doseren en mezelf rust en ‘ontprikkel-tijd’ te gunnen. In mijn hoofd zit een netwerk van algoritmen opgeslagen om beter in sociale situaties te reageren. Maar vooral, ik heb leren omgaan met de stress die ik ervaar in drukke periodes of wanneer ik te maken krijg met heftige emoties. Ik heb gemerkt dat ik dan grijp naar papier en pen en lijstjes maak. Lijstjes van wat ik nog allemaal moet doen. En ik begin deze todo’s te plannen in mijn agenda. Op die manier krijgen ze daar een plaatsje, zodat ik ze niet kan vergeten en even kan loslaten. Ik maak mijn hoofd als het ware leeg in mijn agenda.
Plannen geeft mij rust. Het maakt de komende dagen en weken wat meer voorspelbaar. Bij dergelijke stress neemt mijn logische brein het volledig over. En dat werkt. Tenminste, dat werkte tot vandaag. Vandaag ondervind ik dat mijn strategie om te gaan plannen hiaten vertoont.
De medische toestand van ons jongste dochtertje (7) is, op zijn zachtst uitgedrukt, verontrustend te noemen. En de onvoorspelbaarheid hierin maakt, dat de strategie die ik had ontwikkeld om om te gaan met stress, niet helpt. Het heeft geen zin om mijn logische brein los te laten en naar hartenlust te laten plannen, aangezien de toekomst er op dit moment ongelofelijk onvoorspelbaar uitziet. We weten niet of Eline binnenkort een delicate operatie zal moeten ondergaan. We weten niet of deze zal lukken. We weten niet of er complicaties zullen optreden achteraf. We weten niet in welke mate haar leven (en daarmee ook dat van ons) ingrijpend zal veranderen. We weten niets. Plannen heeft geen zin. De onvoorspelbaarheid blokkeert alles. Blokkeert heel mijn brein. Mijn doen en laten. Het maakt dat ik emotioneel erg onstabiel word, nergens nog zin in heb. En ik word er werkelijk moedeloos van, dat de strategie die ik ontwikkeld had om tot rust te komen vandaag helemaal niet werkt… Ik voel me weer helemaal gedesoriënteerd, weet niet waarheen, weet niet wat nu.
En ik voel hoe ik op zoek ga naar andere manieren om tot rust te komen:
1. Erover praten is moeilijk. Ik begin vaak te huilen, en dat wil ik niet. Mijn autistische brein kan ook niet erg goed om met de troost die mensen (met alle goede bedoelingen) proberen te bieden. Vaak komt het neer op het tonen van medelijden, en laat nu net dat zijn wat ik niet wil hebben.
2. De enige manier om niet te beginnen huilen, is om hier heel rationeel over te vertellen. Maar daardoor hebben mensen vaak niet door hoe ernstig de situatie is. En ook dat helpt me dan geen meter verder.
3. Je kiest er dan maar voor om niets te zeggen, niets meer te vertellen. Aan niemand. En zo komt het dan, dat je je uiteindelijk erg alleen gaat voelen in je bezorgdheid.
Totdat een goede vriend me vertelt over de olifant en zijn berijder in ons brein. De bereider is ons logische brein. Hij weet waar we heen willen en hij stuurt de olifant met zijn rijstok die richting uit. De olifant is ons emotionele brein. En dikwijls luistert hij braaf naar de berijder. Maar soms…ach soms, dan ziet hij iets interessants wat verderop. En dan wil hij dààrheen, en zegt hij gewoonweg tegen zijn berijder: ‘Hey, gij met uw stokske…ge kunt me wat. Ik ga dié kant uit!’ En dat is precies wat nu met me gebeurt. Mijn berijder wil een bepaalde richting uitstippelen, maar mijn olifant wil niet echt meewerken. Hoe ga je daar dan mee om? Wel, soms moet de berijder bereid zijn om eens te luisteren naar wat de olifant wil. Als je goed weet wat je olifant wil, kan je hem misschien alsnog op de een of andere manier overhalen om toch de richting uit te gaan die jij wil. Wil hij naar die struik met dat heerlijke fruit? Nou, je kan hem daar even gaan laten genieten van wat lekkers, zodat hij daarna weer wat gewilliger stapt in de richting die jij uit wil. En je kan ook wat lekkers aan een touwtje aan een stok hangen en voor hem uit laten bengelen… om op die manier te geraken waar je heen wil.
Het verhaal heeft me aan het denken gezet. En toen ik weer thuis kwam, ging ik even rustig zitten. In mijn eentje. En ik vroeg mijn olifant, mijn emotionele brein: ‘Wat wil jij?’ Dit is wat hij zei:
‘Ik wil meer van hier en
ik wil meer van nu
ik wil nog meer van jou (jou = Eline, maar ook mijn andere dochtertje)
voordat nu voorbij is
en hier helemaal
veranderd is’
‘Ok’, zei de berijder, ‘prima. Laten we eens zien hoe we meer van hier en meer van nu kunnen bereiken.’ En hop, ook mijn logische brein kwam aan zijn trekken: het begon te plannen… en plannen brengt mij rust.
Dank je wel, mijn vriend, voor dit verhaal. Voor de bewustwording van het conflict tussen mijn berijder en mijn olifant. Voor de rust die het me uiteindelijk dan toch nog bracht.
Met dit verhaal zou ik vroeger niks gekund hebben. Het is ACT gegoten in een metafoor: het gaat over waarden, hier en nu zijn in moeilijke momenten en er het maximale kunnen uithalen. Het helpt mij de zwaarte van de situatie erbij te nemen.
Ik vond het niet gemakkelijk om deze blog te schrijven. Maar ik vond het wel belangrijk omdat ik mensen hiermee wil tonen dat je kan kiezen. Dat er steeds een keuze is. Niet in wat jou overkomt, maar wél in wat je daarmee doet en hoe je daarover denkt en ermee omgaat.
Dit is een gastblog van Miriam Perrone. Miriam werkt bij ons en daarnaast heeft ze haar eigen bedrijfje(s) www.assodem-auticoaching.weebly.com en www.adminbutler.com. En Miriam heeft autisme.
In 2012 leerde ze ACT kennen. ACT heeft haar veel geholpen in het omgaan met haar autisme. In dit stukje lees je hoe zij op een bepaald moment omgaat met haar emoties, en bereid wordt om deze te aanvaarden, toe te laten en te ervaren.
Wil je ook graag meer over ACT leren? Neem zeker een kijkje op onze site: www.allegre.be/wat-is-act/